Սովորական կոտորակների հիմնական հատկությունը և տասնորդական կոտորակները

Առաջադրանքներ․

1)Կատարե՛ք բազմապատկում․

65,103 • 10 =651,03

0,329 • 1000 =329

7,393 • 10000 =73930

0,999 • 100 =9909

-59,32 • 10 =-593,2

-0,00018 • 100 =-0,018

2)Կատարե՛ք բաժանում․

35,707 : 10 = 3,05707

0,98 : 100 =0,0098

1,765 : 1000 =0,001765

2 : 10 =0,2

673,1 : 1000 =0,6731

829 : 100 =8,29

-300 : 10000 =-0,0300

-0,06 : 10 =-0,006

12,25 : 100 =0,1225

3)Գրե՛ք այն թիվը, որը 100 անգամ փոքր է տրված թվից․

36,62 : 100 = 0,3662

81,543 : 100 =0,81543

1,7 : 100 =00,17

22,44 : 100 =00,2244

0,003 : 100 =000,003

4)Ո՞րն է մեծ․

ա)72-ի 45%-ը, թե=45-ի 72%-ը

բ)80-ի 38%-ը, > 45-ի 60%-ը

5)Լուծե՛ք հավասարումը․

7x — 10 = -20

x=30/7

5x + 9 = -2

x=-11/5

3 • (x-8) = 30

x=54/3

5 • (x-2)=15

x=5

x/2=5/4

x=10/4

2x/3=8/5

x=24/10

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)․

1)Ճի՞շտ է, որ՝

75,30=75,3 այո

1,64=1,6400 այո

96=96,0 այո

10,08=10,8 ոչ

40,3=40,300 այո

17=170 ոչ

2)Լուծե՛ք հավասարումը․

14,32 • x = 143,2

x=10

0,4 • x = 40

x=10

503 = 50,3 • x

x=10

2,7 = 270 : x

x=100

80,45 : x = 8,045

x=10

11,03 = 110,3 : x

x=10

3)Գրե՛ք այն թիվը, որը 100 անգամ մեծ է տրված թվից․

81,2 : 100 = 0,812

0,1 : 100 = 0,001

0,002 : 100 = 0,0002

125,1 : 100 = 0,1251

6,29 : 100 = 0,629

4)Ապրանքն արժեր 15000 դրամ։ Նրա գինը բարձրացրին 12%-ով։ Որքա՞ն արժե ապրանքն այժմ։

  1. 15000×12/100=1800 (դր)
  2. 15000+1800=16800 (դր)

Տասնորդական կոտորակների համեմատումը

Համեմատենք 0,532 և 0,54 տասնորդական կոտորակները: Հավասարեցնենք տասնորդական թվանշանների քանակը:

0,54 թվին աջից ավելացնենք զրո: 0,532 և 0,540 տասնորդական կոտորակները, որոնցում ստորակետից հետո կան հավասար քանակով թվանշաններ:

Տասնորդական կոտորակները գրենք սովորական կոտորակների տեսքով:

0,532=532/1000 0,540=540/1000

Կոտորակների հայտարարները հավասար են:

Նույն հայտարարներով երկու սովորական կոտորակներից մեծ է ավելի մեծ համարիչ ունեցող կոտորակը:

Քանի որ 532<540, ապա 532/1000<540/1000, և ուրեմն՝ 0,532<0,540 կամ՝ 0,532<0,54

Երկու տասնորդական կոտորակները համեմատելու համար պետք է սկզբում, կոտորակներից մեկին աջից զրոներ կցագրելով, հավասարեցնել նրանց տասնորդական թվանշանների քանակները, ապա անտեսելով ստորակետները, համեմատել ստացված բնական թվերը:

Տասնորդական կոտորակները կարելի է համեմատել նաև կոտորակների դիրքային կարգերի թվանշանները համեմատելու միջոցով:

15,73 և 4,889 կոտորակներում բավական է համեմատել նրանց ամբողջ մասերը: Քանի որ, 15>4, ապա 15,73>4,889: Կոտորակային մասերը դեր չխաղացին:

531,437 և 531,537 կոտորակների ամբողջ մասերը հավասար են: Այդ դեպքում պետք է համեմատել դրանց կոտորակային մասերը՝ 531,437<531,537

1) Տարբեր ամբողջ մասերով երկու դրական տասնորդական կոտորակներից ավելի մեծ է այն կոտորակը, որի ամբողջ մասն ավելի մեծ է:

2) Հավասար ամբողջ մասերով երկու դրական տասնորդական կոտորակներից ավելի մեծ է այն կոտորակը, որի կոտորակային մասն ավելի մեծ է:

Ռացիոնալ թվերի համեմատման կանոններից բխում է, որ՝

1) երկու բացասական տասնորդական կոտորակներից ավելի մեծ է այն կոտորակը, որի բացարձակ արժեքն ավելի փոքր է:

2) Ցանկացած դրական տասնորդական կոտորակ ավելի մեծ է ցանկացած բացասական տասնորդական կոտորակից:

Առաջադրանքներ․

1)Համեմատե՛ք կոտորակները․

ա)3,853 > 2,64

բ)72,93 և< 73,851

գ)15,899 > 14,9

դ)0,382 < 0,45

ե)78832,91 > 78732,91

զ)663,0001 < 663,0002

2)Իրար հաջորդող ո՞ր երկու բնական թվերի միջև է գտնվում կոտորակը․

ա)3,2 = 3, 4

բ)8,93 = 8, 9

գ)75,32 = 75, 76

դ)29,66 = 29, 30

ե)5689,1 =5689, 5690

զ)3284,9 = 3284,3285

3)Աստղանիշի փոխարեն տեղադրե՛ք > կամ < նշանը, որպեսզի ստացված անհավասարությունը ճիշտ լինի․

ա)7, 21 > 7,2

բ)99,2 > 98,9

գ)55,3 < 56,4

դ)3,285 > 3,185

4)Կոտորակները դասավորե՛ք աճման կարգով․

60,325;  11,2;  28,43;  60,32;  11,56;  3291,83;

5,6;  11,2;  11,56;  28,43;  60,32;  60,325;  3291,83;

5)Կոորդինատային առանցքի վրա երկու թվերից ո՞րն է ավելի աջ տեղադրված․

ա)6,37-ը,  6,375

բ)0,893-ը,  0,8-ը

գ)293,4-ը,   294,3-ը

դ)783,5-ը,  783,6-ը

ե)-31,72-ը,  18,6-ը

զ)-11,25-ը,  -11,257-ը

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)․

1)Համեմատե՛ք կոտորակները․

ա)-6,73 > -6,81

բ)-0,432 > -1,431

գ)-11,2 > -11,21

դ)-3,756 < -3,706

ե)-0,38 > -1,001

զ) -5,555 < -4,999

2)Աստղանիշի փոխարեն տեղադրե՛ք համապատասխան թվանշանը, որպեսզի ստացված անհավասարությունը ճիշտ լինի․

ա)2,547 > 2,537

բ)5,568 > 4,568

գ)10,85 < 10,95

դ)885,621 < 885,643

3)Ո՞ր բնական թվերն են գտնվում հետևյալ տասնորդական կոտորակների միջև․

ա)5,68  6,7

բ)2,001  3  3,5

գ)7,2 8 8,2

դ)1,5 2 3,5

ե)2,833 3 4,11

զ)7,1  8 ,9 10,2

4)Կոտորակները դասավորե՛ք նվազման կարգով․

10,3; 8,94; -0,5; -3,27; 41,01; 5,69; -3,2

41,01; 10,3; 8,94; 5,69; -0,5; -3,2; -3,27;