Լրացուցիչ աշխատանք․ պարզիր և գրիր, թե Կոմիտասի անունը կրող ինչե՞ր կան Հայաստանում:

Երևանի Կոմիտասի Անվան Պետական Կոնսերվատորիա։

Կոմիտասի անվան պանթեոն։

Կոմիտասի անվան պողոտա։

Կոմիտասի անվան զբոսայգի։

Գործնական քերականություն․ հնչյուն և տառ

1․ Հաշվիր և գրիր, թե տրված բառերը քանի հնչյուն և քանի տառ ունեն՝ մորաքույր, ամենաերկար, հնդկահավ, երազանք, որսորդ, ամենաորակյալ, եղևնի, եվրոպական, ամերիկյան:

մորաքույր — 8 տառ 8 հնչուն

ամենաերկար —  10 տառ 11 հնչուն

հնդկահավ — 8 տառ 8 հնչուն

երազանք — 7 տառ 8 հնչուն

որսորդ — 6 տառ 7 հնչուն

ամենաորակյալ — 12 տառ  13 հնչուն

եղևնի — 5 տառ 7 հնչուն

եվրոպական — 9 տառ 9 հնչուն

ամերիկյան — 9 տառ 9 հնչուն

2. Հայոց լեզվի գրքի ուղղագրական բառարանից ( էջ 120) օգտվելով՝ գրիր բառեր, որոնք սկսվեն Ո կամ Ե տառով, հաշվիր դրանց հնչյունների և տառերի քանակը, եթե տառերն ու հնչյունները քանակով չեն համապատասխանում, գրավոր բացատրիր պատճառը:

որդ- 3տառ 4 հնչուն

ոսկի- 4տառ 5 հնչուն

որջ- 3տառ 4 հնչուն

երբ- 3տառ 4 հնչուն

երդիկ- 5տառ 6 հնչուն

եղեջերու- 6տառ 7 հնչուն

3․ Գրիր 10 բառ, որոնց հնչյունները ու տառերը հավասար են։

մեքենա  — 6 տառ 6 հնչուն

սար — 3 տառ 3 հնչուն

սարդ — 4 տառ 4 հնչուն

տուն — 3 տառ 3 հնչուն

ամպ — 3 տառ 3 հնչուն

սեղան — 5 տառ 5 հնչուն

գիրք — 4 տառ 4 հնչուն

գրիչ — 4 տառ 4 հնչուն

նապաստակ — 8 տառ 8 հնչուն

թուղթ — 4 տառ 4 հնչուն

4․ Գրիր 10 բառ, որոնց հնչյունները ավելի շատ են, քան տառերը։

արև — 3 տառ 5 հնչուն

ոզնի — 4 տառ 5 հնչուն

որսորդ — 6 տառ 7 հնչուն

եղնիկ — 5 տառ 6 հնչուն

երկար — 5 տառ 6 հնչուն

ձնծաղիկ — 7 տառ 8 հնչուն

ձնեմարդ — 7 տառ 8 հնչուն

սև — 2 տառ 4 հնչուն

հարևան  — 5 տառ 8 հնչուն

Հնչյուն և տառ

Հնչյունը արտասանվում է և լսվում: Տառը հնչյունի գրության նշանն է, որը գրվում է ու կարդացվում:

Հայերենն ունի 39 տառ, 36 հնչյուն։
Է հնչյունի համար ունենք երկու տառ՝ է և ե:
Օ հնչյունի համար նույնպես ունենք երկու տառ՝ օ և ո:
Եվ, ընդհակառակը, կան տառեր, որոնք երկու և ավելի հնչյուն են նշում:
Բառասկզբում ո տառը նշում է երկու հնչյուն՝ վօ. որս, ոզնի:
Բառասկզբում ե տառը նույնպես երկու հնչյուն է նշում՝ յէ. ելակ, երգ, երազ:
Առանձին գործածվելիս և-ը նշում է երեք հնչյուն՝ յէվ, իսկ բառամիջում և բառավերջում՝ երկու կամ երեք հնչյուն՝ էվ, յէվ. հարևան, ուղևոր, սև, նաև:
Շատ բառերում ը հնչյունը լսվում է, բայց չի գրվում. ս(ը)խալ, ն(ը)կար:
Այդ է պատճառը, որ հայերենում տառերը ավելի շատ են, քան հնչյունները:
Նույն պատճառով էլ շատ բառերում հնչյունների և տառերի քանակը նույնը չէ. ոզնի` (4 տառ, 5 հնչյուն), ձնծաղիկ` (7 տառ, 8 հնչյուն):

Կատարիր առաջադրանքները՝

1.Քանի՞ հնչյուն և քանի՞ տառ կա հետևյալ բառերից յուրաքանչյուրում`

 արև- 3 տառ 4  հնչուն

արմատ — 5 տառ 5 հնչուն

  կրակ — 4 տառ 5 հնչուն

որոգայթ — 7 տառ 8 հնչուն

որոշել — 6 տառ 6 հնչուն

չորս — 4 տառ 4 հնչուն

մոտենալ — 7 տառ 7 հնչուն

եղնիկ — 5 տառ 6 հնչուն

 2.Հաշվի՛ր, թե տրված բառերի մեջ քանի՞ տառ և քանի՞հնչյուն կա:

Երեք — 4 տառ 5 հնչուն

տերև — 4 տառ 6 հնչուն

հարևան — 6 տառ 8 հնչուն

ամենաերկար — 10 տառ 11 հնչուն

ոզնի — 4 տառ 5 հնչուն

վերջ -4 տառ 4 հնչուն

ով — 2 տառ 2 հնչուն

կես — 3 տառ 3 հնչուն

երբ — 3 տառ 4 հնչուն

Ծերուկ երկիր սուգ արավ։
Ճաքեց հեռուն ամպ,
Երկիր դողաց-բա՛մբ։

Բողբոջ արև շող կապեց,
Դողաց, սողաց,
Արյուն-ամպից քող կապեց։
Վառեց լեռան լանջ,
Լեռան ցավատանջ։

Տեղաց անձրև մաղ տալով,
Մարմանդ-մարմանդ,
Հոգնած տերև շաղ տալով։
Երկիր քուն դրավ,
Եվ թռչուն թռավ։

Հուզված առուն փախ տվավ
Սողուն-սողուն,
Ձորում մշուշ կախ տվավ։
Քամին ելավ վեր,
Արավ տարուբեր։

Մոխիր ամպեր ժիր եկան
Դալուկ-դալուկ,
Սարի վրա ցիր եկան։
Հալեց աշուն օր
Կյանքիս սևավոր։

Առաջադրանքներ

1. Բանաստեղծության միջից դուրս գրեք այն հատվածը, որտեղ նկարագրված է արևածագը:

Բողբոջ արև շող կապեց,
Դողաց, սողաց,
Արյուն-ամպից քող կապեց։
Վառեց լեռան լանջ,
Լեռան ցավատանջ։

1. Բանաստեղծության ո՛ր հատվածներից եք հասկանում, որ աշուն է, գունավորեք այդ հատվածները:
2. Բանաստեղծության մեջ գտեք և մեկ բառով բացատրեք հետևյալ արտահայտությունները՝ ցիր եկան, կախ տվավ, փախ տվավ, քուն դրավ, վար եկան, շող կապեց:

ցիր եկան — ցրվեցին

կախ տվավ — կախվեց

փախ տվավ — փախավ

քուն դրավ — քնեց

վար եկան — իջավ

շող կապեց — շողաց

1. Բանաստեղծության տներից մեկը paint ծրագրով նկարեք:

Երաժշտությունը իմ կյանքում ունի մեծ նշանակություն։ Ես շատ եմ սիրում երաժշտություն լսել։ Երբ ուրախ եմ, լսում եմ ուրախ և ռիթմիկ երաժշտություն, իսկ երբ հոգնած կամ տխուր եմ, լսում եմ դանդաղ կամ դասական երաժշտություն։ Երաժշտությունը միշտ ինձ հետ է, համակարգչային խաղեր խաղալիս, մեքենայով ճամփորդելիս, զբոսնելիս և քնելուց։

Թեմա՝ Բազմապատկման տեղափոխական օրենք

1. Հաշվիր օգտվելով բազմապատկման տեղափոխական հատկությունից

Ա. 50 x 42 x 40= 50x40x42=200,000×42=84000

Բ. 40 x 48 x 25=40x25x48=1000×48=48000

Գ. 40 x 70 x 50=40x50x70=2000×70=140,000

2. Հաշվիր արտահայտության արժեքը, եթե a=80, b=50

a x 2 x 90 x b=80x2x90x50=(50×2)x(90×80)=100×7200=720,000

3. Երկու ընկեր խանութ գնացին: Երկուսն էլ պիտի գնեին 5-ական կիլոգրամ բրինձ և 4-ական կլոգրամ մակարոն: Առաջինը նախ գնեց բրինձը, ապա մակարոնը, իսկ երկրորդը ընդհակառակը: Ճի՞շտ է արդյոք, որ ընկերները գնումների համար ծախսեցին միևնույն գումարը: Պատասխանը հիմնավորե՛ք:

5կգ  բրինձ + 4կգ մակարոն = 4կգ մակարոն + 5կգ բրինձ գումարիլինելի տեղափոխությունից գումարը չի փոխվում։

4. Գտենք այն թիվը, որը *-ի փոխարեն տեղադրելու դեպքում կստացվի ճիշտ հավասարություն:

1. 120:30=3+*

4=3+1

1. 6x*=240:2

6×20=120

1. *:18=24:8

54:18=3

5. Կատարեք գործողությունները

( 71+ 132342:14)+(1546-847:121)=7914

6. Գտե՛ք օրինաչափությունը և ավելացրեք ևս երեք անդամ.

14, 29, 59, 119, 239, 479, 959

1․Տրված բառերն այբբենական կարգով դասավորի՛ր: Անծա նոթ բառերի բացատրությունը գտիր բառարանի օգնությամբ։ 

Երբևէ, որևէ, այժմյան, դաստիարակ, գաղտնի, ելևէջ, արդուկ, երբեք, գզվռտոց, երախտիք, որևիցե, զվարթ, ականջօղ, բերրի, օրրան, տարրական, մրրիկ, թղթակից, զարթնել, հեքիաթասաց:

ականջօղ, այժմյան, արդուկ, բերրի, գաղտնի, գզվռտոց, դաստիարակ, ելևէջ, երախտիք, երբեք, երբևէ, զարթնել, զվարթ, թղթակից, հեքիաթասաց, մրրիկ, որևիցե, որևէ,  տարրական, օրրան։

2.Այբբենական կարգով դասավորի՛ր․ 

ա) սիրածդ գրքերի անունները,  Թոմ Սոյեր, Կախարդին+ագռավ, Քորլայն։

բ) անուններն այն առարկաների, որոնք կուզենայիր ունենալ:

3. Խմբերից ընտրի՛ր իմաստով մոտ մեկական բառ և զույգեր կազմիր: 

Ա. Հնչել, հնչյուն, բարեհունչ, հնչեղ:

Բ. Գեղեցկաձայն, ձայնել, ձայնեղ, ձայն:

Հնչել  – ձայնել

Հնչյուն – ձայն

Բարեհնչյուն – գեղեցկաձայն

Հնչեղ – ձայնեղ

4.Տրված բառերով նախադասություններ կազմի՛ր: 

Հնչել, հնչյուն, գրել, գիր:

Տանից բարձր հնչում էր երաժշտության ձայնը։

Նա արտասանեց բոլոր հնչյունները։

Նա ամեն օր նամակ էր գրում։

Մատենադարանում պահվում են գրեր։